Rozengeur en schone schijn

Dat het (bedrijfs)leven niet altijd op rolletjes loopt, hoeven wij u zeker al lang niet meer te vertellen. Conflict in het bedrijf, in het bijzonder in een familiebedrijf, is normaal en zelfs gezond. Maar leuk is het natuurlijk niet... Misschien kunnen de volgende cijfers uit een onderzoek van Raphael Amit & Rachel Perl (The Wharton School, University of Pennsylvania, 2012) het toch allemaal wat relativeren. We vatten hieronder de resultaten in een notendop samen.

Amit en Perl gingen op zoek naar antwoorden op onderstaande vragen. Het unieke van deze studie was dat ze een gelijk gewicht geeft aan de familie(dynamiek) en aan het bedrijf(smanagement). Daarbij werd telkens aparte aandacht gevestigd op relationeel conflict binnen de familie versus professioneel conflict in de zaak. Op die manier kon men de relatie tussen de familie en het bedrijf beter verlichten.

1. Hoe beïnvloedt familiebeheer het familieconflict?
2. Hoe beïnvloeden de opvattingen over eerlijkheid in de besluitvorming familieconflict?
3. Hoe beïnvloedt familieconflict op zijn beurt conflict in het management, haar betrokkenheid en de informatie-uitwisseling?

1. Hoe beïnvloedt familiebeheer (Family Governance) het familieconflict?

Families passen doorgaans zeer verschillende beheersvormen toe in het bedrijf. Sommige families hebben een zeer strikt uitgewerkte, rigide structuur, anderen verdelen de taken meer ad hoc en hebben een informelere structuur, zonder hiërarchie.

Hoewel men er veelal vanuit gaat dat een duidelijke structuur in de Family Governance essentieel is, was er geen correlatie met de aanwezigheid van conflicten. Het bestaan op zich van een structuur heeft dus geen belang - het is belangrijker om aandacht te geven aan de processen van besluitvorming, het opstellen van documenten en instituties, die eraan vooraf zijn gegaan. De structuur moet tot leven worden gebracht: actief alle leden van de familie betrekken, de bedrijfscultuur onderhouden, tradities van de familie in ere houden enz.

Volgende variabelen zijn daarbij van belang:

Formalisering: de mate waarin besluitvormingsprocessen, regels en instellingen met betrekking tot het familiebedrijf schriftelijk zijn gedocumenteerd en beschouwd worden als officieel.
Aantal familiebedrijfsleiders: hoeveel bedrijfsleiders worden er geïdentificeerd door de familieleden.
Centraliteit van beslissingen met betrekking tot het familiebedrijf: de mate waarin de leiders van het bedrijf andere familieleden deel laten uitmaken van de beslissingen die genomen worden over het familiebedrijf.
Duidelijkheid over leiderschap: de mate waarin duidelijk is wie de bedrijfsleiders zijn.

Vooral de laatste variabele, in hoeverre het duidelijk is voor alle betrokken wie precies de leiding heeft over het bedrijf, bleek in grote mate relevant voor de beperking van conflict, zowel relationeel als professioneel.

2. Hoe beïnvloeden de opvattingen over eerlijkheid in de besluitvorming familieconflict?

De perceptie over de eerlijkheid van beslissingen binnen een familie is cruciaal. Het gaat dan enerzijds over de manier waarop beslissingen worden genomen en anderzijds over hoe de middelen over de familie worden verdeeld. Het spreekt voor zich dat wrijving over die aspecten tussen de familieleden al snel kan leiden tot een conflict.

De resultaten van het onderzoek bevestigden de verwachtingen bij Amit en Perl, namelijk dat een grote transparantie en een groot gevoel van rechtvaardigheid een directe impact hebben op de vermindering van conflict, in het bijzonder voor het relationeel conflict.

De verdeling van de middelen kan gebeuren op basis van drie principes:
Nood: de middelen worden verdeeld op basis van wat elk individu nodig heeft. Deze norm wordt het minst vaak toegepast bij families.
Gelijkwaardigheid: de middelen worden verdeeld naar gelang de inspanningen en performantie per individu. Deze norm komt het vaakst voor, volgens het onderzoek.
Gelijkheid: iedereen ontvangt evenveel. Bij de toepassing van deze norm blijkt het minste conflict voor te komen.

3. Hoe beïnvloedt familieconflict op zijn beurt conflict in het management, haar betrokkenheid en de informatie-uitwisseling?

Interessant genoeg, bleek uit het onderzoek dat conflict binnen de familie weinig impact heeft op de werking van het management, uitgezonderd wanneer het ging om de interpersoonlijke relaties binnen het management team. Met andere woorden, relationeel conflict in de familie, kan leiden tot relationeel conflict in het bestuur. (In het onderzoek bestond het management veelal zowel uit familieleden als niet-familieleden.)

Wat bovendien verrassend was, waren de resultaten omtrent de aanpak van het management. Bedrijven waar meer conflict was, namen namelijk minder zakelijke risico’s en hadden een minder (efficiënte) informatie-uitwisseling onderling. Daarnaast was het persoonlijk engagement veel kleiner.

Naar: 2012 Family Governance Report: Sources and Outcomes of Family Conflict